Moğolistan’da Dukha Türkleri

Geniş coğrafyasına rağmen seyrek nüfuslu bir ülke olan Moğolistan soğukla mücadele etmeyi biliyor. Şehirlerde yaşam biraz çileli olsa da kırsal kesimde insanlar doğayla iç içe… Ülkenin en küçük etnik grubunu oluşturan Dukha Türkleri’nin yaşam kaynağı ise çok ilginç: Ren geyikleri…

Yüz ölçümü Türkiye’nin iki katı olan ülkede sadece 3 milyon kişi yaşıyor. Nüfusun yarısı da dünyanın en soğuk başkenti olan Ulanbatur’da yaşamakta. Başkentte yaşayanlar şehrin stresi, hava kirliliği, trafikle boğuşurken, onlardan yaklaşık 1000 kilometre kuzeyde küçük bir topluluk, zorlu doğa şartlarında yaşam mücadelesi veriyor. Moğolistan’ın en küçük etnik topluluğu Dukha Türkleri…

Çadır Moğolistan'da yaşam geyik evcilleştirme Dukha Türkleri

Moğolistan’da yaşayan ve geyiği evcilleştiren Dukha Türkleri ve Çadırları

Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin olan Orhun Yazıtlarına ev sahipliği yapan Moğolistan, 600 kişilik Dukha Türklerinin de vatanı. Dukha Türkleri, ülkenin kuzeyindeki Huvsgul vilayetindeki Tsaagaannur’da yaşıyor. Vilayetin merkezi Mörön’ün girişinde, iki Ren geyiğinin bulunduğu bir tak sizi karşılıyor. 55 aileden oluşan 220 kişi taygalarda yaşamını sürdürüyor. Diğerleri ise kasabada yaşıyor. Hava sıcaklığı kış aylarında -30, -50 dereceleri buluyor. Ren geyiği yetiştiren ve onlarla birlikte yaşayan Dukha Türkleri’ne Moğolların verdiği isim ise geyik çobanı anlamındaki ‘Tsaatan’. Dukha Türkleri, Moğolistan’daki iki şamanist topluluktan biri. Unutulmaya yüz tutan Dukhacayı daha çok yaşlılar konuşuyor, gençler ise Moğolca konuşuyor. Dukha Türklerinin yaşam kaynağı Ren geyikleri. Sert kış koşullarına dayanıklı ren geyikleri onların yoldaşı olmuş. Ren geyiklerinden elde ettikleri ürünleri kullanıyorlar. Sütünden peynir yapıyorlar, boynuzlarından hediyelik eşya, derisinden de kışlık çizmeler… En son aşamada ise etini yiyorlar.

DUKHA TÜRKLERİNİN BAHAR UMUDU

Dukhalar, Ren geyiklerini turizmde de kullanıyor. Özellikle Avrupalı ve Amerikalı turistler taygalara gelerek, bir süre onların çadırlarında yaşıyor, geyik sağıyor. Yılda dört kez göç eden Dukha Türklerinin toplam bin 600 Ren geyiği bulunuyor. 100’den fazla Ren geyiğini iki veya üç kişi güdebiliyor. Dukha Türkleri, TİKA tarafından temin edilen 19 damızlık geyik sayesinde yeni bir geyik ırkı yetiştirecek. Tuva Özerk Cumhuriyeti’nden alınan geyiklerden 14’ü hamile. Altı ay sonra doğum yapacak olan geyikler, Dukha Türkleri’nin Ren geyiklerinin genetik kalitesinin artmasını da sağlayacak.

REHBER BÜYÜKELÇİDEN TÜYOLAR

Moğolistan’da görev yapan Türk Büyükelçi Murat Karagöz Dışişleri Bakanlığı’na girmeden önce, üniversite yıllarında turist rehberi olarak çalışmış. Karagöz, 2,5 yıllık rehberlik tecrübesini bugün diplomaside kullanıyor. Moğolistan’a gelen dostlarının rehberliğini bizzat kendisi yapıyor. Bir yılı aşkın süredir Moğolistan’da görev yapan Karagöz, her geçen gün ülkeye ve geleneklerine dair yeni şeyler öğrendiğini söylüyor.

Moğolistan'da yaşam geyik evcilleştirme Dukha Türkleri

Dukha Türkleri, Moğolistan’da yaşam ve Evcilleştirilen Ren Geyikleri

MOĞOLİSTAN’DA GÖÇEBE HAYATA TANIK OLUN

Karagöz, Orhun Yazıtları’nın, Gobi Çölü’nün, Karakurum Müzesi’nin ve Budizmin merkezlerinden biri olan Erdene Zuu Manastırı’nın görülmesi gereken yerlerden olduğunu söylüyor. Moğolistan’a gelenlerin mutlaka göçebe hayata tanık olmasını tavsiye eden Karagöz; ülkeyi gezmek için en az yedi ila 10 gün ayrılması gerektiğini anlatıyor. Ziyaret için favori zamanların Moğolistan bayramları olduğunu belirten Karagöz, “Gelenekleri gözlemlemeniz için iki bayram var. İlki şubat sonundaki Tsagaan Sar yani Beyaz Ay Bayramı ikincisi yaz aylarındaki Naadam Festivali… Festival güreş, okçuluk ve atçılık oyunlarından oluşuyor. Üç-dört gün sürüyor. Bütün Moğolistan ayaktadır o zaman. Stadyum büyüklüğünde bir sahaya bine yakın güreşçi çıkıyor. O güreşçilerin selamlama biçimleri, kıyafetleri, selamlama şarkıları, bunları yerinde görmeniz gerekir. Açılışında bir resmi geçit yapılıyor” diyor.

DUKHALARDA NE YENİR?

Sofrada mutlaka koyun eti bulunur. Tsagaan Sar’da sofranın değişmeyen zenginliği. Öne çıkan yemekleri mantıya benzeyen, kıyma yerine parça etle yapılan buuz ve çiğ böreğe benzeyen khuushuur. Kışın sütlü Moğol çayı içiliyor. Ancak, bu çayın içine tuz, hatta bazı yerlerde et ve tereyağı atılıyor. Yaz aylarında ise kısrak sütü kımız tüketiliyor.

MOĞOLİSTAN’A VİZESİZ SEYAHAT

Moğolistan’a 30 güne kadar olan ziyaretlerde vizeye ihtiyaç yok. THY, haftada üç kez uçuyor. Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te teknik bir duruş yapılıyor. Türkiye’den yılda üç bin yolcu Moğolistan’a gidiyor. Bunların büyük çoğunluğunu Türkiye’de eğitim gören öğrenciler oluşturuyor. Özellikle haziran, temmuz, ağustos ve eylül ayları turizm amaçlı kullanılıyor.

Moğolistan Hakkında detaylı bilgi için

4 Yorum

nhlfrnc dedi ki:

10 Ekim 2018, 19:02

Teşekkürler ne güzel bilgilendirmeydi.

Cevapla
- Harun Akgün dedi ki:
  
  14 Ekim 2018, 23:48
  
  İpekyolu bölgesinin gerçekleri. Paylaşarak daha fazla kişiye ulaştırmanızı istirham ederiz
  
  Cevapla
Fatih dedi ki:

17 Ekim 2018, 09:01

merhaba,

Dukha türklerinin olduğu yere arkadaş grubu ile seyahat düzenlemek istesek yardımcı olabilecek arkadaşlarımız mevcut mudur ?

Cevapla
- İpekyolu Asya Eğitim Kültür ve Derneği dedi ki:
  
  21 Kasım 2018, 21:27
  
  Merhaba Fatih bey;
  Dukha Türkleri Moğolistan’ın en kuzeyinde kalmaları sebebiyle ulaşım imkanları kısıtlı. Grup olarak hazırlıklı olarak gidilirse oradaki gönüllülerimizin de yardımları ile ziyaret mümkün
  
  Cevapla